bencede
New member
Resneli Niyazi Beyefendi, 17 Nisan 1913 günü Balkan komitacıları tarafınca, sırtından üç kurşunla vurularak şehit ediliyor.
Kimdir Niyazi Beyefendi? O, vefatı göze alıp dağa çıkan; Padişah Abdülhamit’in istibdat idaresine: Hürriyet, Adalet, Eşitlik ve Kardeşlik isteyerek isyan eden örnek bir devrimci… Halk onu “Hürriyet Kahramanı” olarak isimlendiriyor.
Bu hareketini içten, sade iki cümleyle açıklıyor: “Alçakça yaşamaktansa ölmeyi seçtim. Onun için mavzerlerle silahlı 200 vatan çocuğu ile vatanım için ölmeye gidiyorum.”
BİRİNCİ ATEŞİNİ YAKAN VATANSEVER
Niyazi Beyefendi, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin en fedakâr ve disiplinli başkanlarından biridir. Hareketini örgütü İttihat ve Terakki Cemiyetini, zahmete sokmamak için bütünüyle kendi imkanlarıyla hazırlıyor.
Fakat dağa çıkmadan evvel Cemiyetin onayını alıyor. Bu aksiyon sürecinde her adımda örgütüyle haberleşiyor. İttihat ve Terakki Cemiyeti de bütün gücüyle onu destekliyor. Resneli Niyazi, 1908 Jön Türk /Hürriyet Devrimi’nin birinci ateşini yakan vatansever olarak ismini tarihe yazdırıyor.
Bu, Niyazi Bey’in birinci kahramanlığı değildir. Onun 1897 Türk-Yunan Savaşı’ndaki gözü pek çabası, askeri yeteneği de lisanlara destan… 1908 Hürriyet Devrimi’ndilk evvel de bir halk kahramanı olarak tanınıyor, seviliyor. Niyazi Beyefendi, 1908 öncesi dört yıl avcı taburuyla Balkanlar’da ayaklanan Sırp ve Bulgar çetecilerle göğüs göğüse çarpışıyor. Başarısı kararı kolağası, yani kıdemli yüzbaşı oluyor. Kahramanlığıyla tüm İmparatorlukta hayranlık uyandıran haklı bir şöhret kazanıyor. Vatanseverliğini hayatını ortaya koyarak, biroldukca sefer kanıtlıyor. Makam mevki hesabı hiç olmuyor…
Muharrir Şevket Süreyya Aydemir de Niyazi Bey’in bu kişilik özelliğine ve askerlik anlayışına dikkat çekiyor: “Niyazi Beyefendi mazbut, mert, idealist, geniş ihtirasları olmayan sade, babacan bir subaydı. Dağa çıkarken yaptığı işin, Ordu disiplinine muhalif olduğunu biliyordu. Ama bu dağa çıkışı, Ordudaki görevinden daha üstün bir memleket hizmeti olarak yapıyordu. Bunun cezasını da haklı ve alışılmış bularak, tam bir soğukkanlılıkla göze alıyordu. Evvelce verdiği karar, muvaffakiyet sağlar ve hayatta kalırsa, Ordudan istifa etmekti. Hatta bir heyet yahut mahkeme huzurunda hesabını verdikten daha sonra bir cezaya çarptırılırsa, onu da tam bir teslimiyetle çekmekti. (…) Biz Niyazi Bey’i biraz da ortadan silinmiş, kendi kasabasına çekilerek orada ilkokul yaptırmak ve etrafına faydalı olmaya çalışmakla meşgul görürüz. Kaldı ki kısa bir süre daha sonra Ordudan ayrılır. Ne seçimlere karışır. Ne mebusluğa adaylığını kor… Faal hayattan çekilir. Yeni rejimden şahsı için bir dilekte bulunmaz.”
Resneli Niyazi Bey’in birikiminin ve ününün doruğundayken köşesine çekilmesi hakikat muydu? bu biçimde yapmasaydı hem ülkesi tıpkı vakitte kendisi için daha yararlı bir seçim yapmış olmaz mıydı? Olağan tarihi olayları ve şahısları bir sinema üzere geriye sarıp değiştirme imkanımız yok. bu biçimde bir tartışma da pek yanlışsız olmayabilir. Sanırım kıymetli olan tarihi gelişmelerden hakikat dersler çıkarmak, kusur ve mağlubiyetlerden öğrenmeyi bilmektir. Sabahattin Eyuboğlu’nun dediği üzere “dünü bugüne mal edip insanlığın yaşını kendi” yaşımıza katabilmektir.
DENİZ GEZMİŞ VE RESNELİ NİYAZİ
Deniz Gezmiş, Resneli Niyazi’yi lisanından düşürmez. Onun, II. Abdülhamit’in baskıcı idaresine karşı, meşrutiyet idaresinin bir daha kurulmasını isteyen zımnî, devrimci muhalefet hareketinden övgüyle kelam eder. Resneli Niyazi’nin hayatını, çabasını inceler, asker üniformasını çıkartıp, fedailerle bir arada II. Abdülhamit zorbalığına karşı dağa çıkışını, İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi olmasını coşkuyla anlatır.
Ayrıyeten Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan, Hüseyin İnan’ın öteki “Türk Halk Kurtuluş Ordusu” sanıklarıyla bir arada hazırladıkları “THKO Savunması”nda Abdülhamit’in istibdat idaresi ve Resneli Niyazi anlatılır: “Abdülhamit Kurduğu jurnal (ihbar) sistemi yardımıyla etrafındaki erkeklerinın hırsızlıklarını fazlaca düzgün denetim etmekte, her şeyden haberdar bulunmasına karşın ses çıkarmamaktadır. Zira kendisi her an devrilme korkusu ortasında olduğundan, etrafındaki çetenin hırsızlıklarını koz olarak kullanarak kendisini korumaktadır. bir daha bu ihbar sistemi yardımıyla, kendisine karşı olan vatanseverlere karşı, amansız bir terör uyguluyordu. Yakalananlar azap görüyor, hapsediliyor ve sürgüne gönderiliyordu. Bu terörden kaçabilen yurtseverler yurtharicinde örgütleniyor, ellerindeki yetersiz imkânlarla gazete ve mecmua çıkartıyor, uğraşlarına devam ediyorlardı. Bu örgütler ortasında en çok yayılanı ve en epeyce faaliyet göstereni İttihat ve Terakki Cemiyeti’ydi.” (…)
“20 Haziran 1908’de Kolağası Resneli Niyazi Beyefendi, üç zabit ve 150 sivil fedai ile Meşrutiyet’in ilanını istemek için dağa çıktı. Niyazi Beyefendi, dolaştığı bölgelerde kan davalarını önlemiş, mezhep farkı gözetmeden bütün Osmanlıları birleştirmeye çalışmıştır. Kendisini yakalamaya gönderilen Şemsi Paşa (…) öldürülünce, diğer bölgedeki üyelerin de baskıları kararı Abdülhamit Meşrutiyet’i ilan etmek zorunda kaldı.”
GENÇLERİMİZ niye RESNELİ NİYAZİ’Yİ BİLMEZLER
2013 yılında değerbilir şairimiz Sunay Akın, “2013, Hürriyet Kahramanı’nın 100. mevt yıldönümüydü ve hiç kimse bunun farkında değildi” diyerek hüznünü lisana getirmişti. Sunay Akın, söyleşilerinde ve kitaplarında hürmet ve minnetle anmamız gereken Resneli Niyazi ve gibisi kahramanlarımızı toplumun gündemine taşıyor, epey sağ olsun!
Aydınlık gazetesinin müelliflerinden Ece Ataer de “Çocuklarımız Che Guavera’yı bilir de niçinse Resneli Niyazi’yi bilmez! Anlatmak, hatırlatmak lazım” diyerek hepimize bakılırsavimizi anımsattı. Köksüz gür bir ağaç olabilir mi? Geçmişi olmayanın geleceği olmaz… En değerlisi de bir ülkeyi vatan yapan kanlarıyla toprağı sulayan kahramanlardır. Onları tanımalı. Onlardan öğrenmeliyiz.
ATTİLA İLHAN: “KİM KALDI”
Ümit Zileli de Aydınlık gazetesinde, 1 Mayıs 2014 tarihindeki “Fedailer” isimli İttihatçıları anlatan hoş yazısında; Mustafa Kemal’in de bir İttihatçı olduğunu vurguladı ve Attila İlhan’ın “Kim Kaldı” şiiriyle İttihatçılara bir hürmet ve sevgi selamı yolladı.
“Sevgili Attila İlhan, ‘Kim Kaldı’ şiirinde canlarını, kanlarını vatana feda eden o kahramanları, tam da layık oldukları biçimde anlatmıştı. Anıları önünde hürmet ve minnetle eğiliyorum, armağan olsun:
Laternalar sustu
sürahiler tenha
tek kibrit çakılmıyor
kim kaldı ittihat ve terakki’den
o jöntürkler ki – ‘hariçten evrak-ı muzırra celbederlerdi’
o fedailer ki barut öksürürler
sakal tıraşları mavi
kırmızı bıyıkları biber”
1908’de Hürriyetin ilanını izleyen günlerde emekli olup Resne’ye yerleşen Hürriyet Kahramanı Niyazi Beyefendi, Balkan Savaşı patlak verince, hiç tereddüt etmeden ülkesini savunmak için Cevdet Paşa’nın ordusuna katılıyor. Hezimetle biten savaştan daha sonra, İtalya üzerinden İstanbul’a gitmek üzere Arnavutluk’un Avlonya iskelesinde vapur beklerken, yazının girişinde belirttiğim üzere Balkan komitacıları tarafınca, sırtından üç kurşunla vurularak şehit ediliyor.
1908 Hürriyet İhtilali; Talât, Enver, Niyazi, Atıf, Eyüp Sabri Beyefendilerde ve daha bir hayli vatanseverin kimliğinde, kendini feda eden kahramanlarını buldu. Onlar “ecnebi yumruğunu görmemek” için, canlarından aziz bildikleri vatan ve millet yolunda kendilerini, feda etmekten kaçınmadılar.
Resneli Niyazi Bey’in Avlonya’da olan na’şı, İstanbul’a, “Hürriyet-i Ebediye” zirvesine Talât Paşa, Enver Paşa, Eyüp Sabri Beyefendi, Atıf Beyefendi üzere öteki hürriyet şehitlerinin yanına getirilmeli. Talât Paşa’nın na’şının Berlin’den, Enver Paşa’nın na’şının Tacikistan’dan getirildiğini biliyoruz.
Tüm şehitlerimizle birlikte Resneli Niyazi Bey’i büyük bir hürmet, sevgi ve minnetle anıyorum.
Feyziye Özberk
Kaynak:
Feyziye Özberk, Resneli Niyazi/ Vatan Fedaisi ve Rumeli Dağlarından Cumhuriyete”, Kırmızı Kedi Yayınevi, Nisan 2019, İstanbul.
Kimdir Niyazi Beyefendi? O, vefatı göze alıp dağa çıkan; Padişah Abdülhamit’in istibdat idaresine: Hürriyet, Adalet, Eşitlik ve Kardeşlik isteyerek isyan eden örnek bir devrimci… Halk onu “Hürriyet Kahramanı” olarak isimlendiriyor.
Bu hareketini içten, sade iki cümleyle açıklıyor: “Alçakça yaşamaktansa ölmeyi seçtim. Onun için mavzerlerle silahlı 200 vatan çocuğu ile vatanım için ölmeye gidiyorum.”
BİRİNCİ ATEŞİNİ YAKAN VATANSEVER
Niyazi Beyefendi, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin en fedakâr ve disiplinli başkanlarından biridir. Hareketini örgütü İttihat ve Terakki Cemiyetini, zahmete sokmamak için bütünüyle kendi imkanlarıyla hazırlıyor.
Fakat dağa çıkmadan evvel Cemiyetin onayını alıyor. Bu aksiyon sürecinde her adımda örgütüyle haberleşiyor. İttihat ve Terakki Cemiyeti de bütün gücüyle onu destekliyor. Resneli Niyazi, 1908 Jön Türk /Hürriyet Devrimi’nin birinci ateşini yakan vatansever olarak ismini tarihe yazdırıyor.
Bu, Niyazi Bey’in birinci kahramanlığı değildir. Onun 1897 Türk-Yunan Savaşı’ndaki gözü pek çabası, askeri yeteneği de lisanlara destan… 1908 Hürriyet Devrimi’ndilk evvel de bir halk kahramanı olarak tanınıyor, seviliyor. Niyazi Beyefendi, 1908 öncesi dört yıl avcı taburuyla Balkanlar’da ayaklanan Sırp ve Bulgar çetecilerle göğüs göğüse çarpışıyor. Başarısı kararı kolağası, yani kıdemli yüzbaşı oluyor. Kahramanlığıyla tüm İmparatorlukta hayranlık uyandıran haklı bir şöhret kazanıyor. Vatanseverliğini hayatını ortaya koyarak, biroldukca sefer kanıtlıyor. Makam mevki hesabı hiç olmuyor…
Muharrir Şevket Süreyya Aydemir de Niyazi Bey’in bu kişilik özelliğine ve askerlik anlayışına dikkat çekiyor: “Niyazi Beyefendi mazbut, mert, idealist, geniş ihtirasları olmayan sade, babacan bir subaydı. Dağa çıkarken yaptığı işin, Ordu disiplinine muhalif olduğunu biliyordu. Ama bu dağa çıkışı, Ordudaki görevinden daha üstün bir memleket hizmeti olarak yapıyordu. Bunun cezasını da haklı ve alışılmış bularak, tam bir soğukkanlılıkla göze alıyordu. Evvelce verdiği karar, muvaffakiyet sağlar ve hayatta kalırsa, Ordudan istifa etmekti. Hatta bir heyet yahut mahkeme huzurunda hesabını verdikten daha sonra bir cezaya çarptırılırsa, onu da tam bir teslimiyetle çekmekti. (…) Biz Niyazi Bey’i biraz da ortadan silinmiş, kendi kasabasına çekilerek orada ilkokul yaptırmak ve etrafına faydalı olmaya çalışmakla meşgul görürüz. Kaldı ki kısa bir süre daha sonra Ordudan ayrılır. Ne seçimlere karışır. Ne mebusluğa adaylığını kor… Faal hayattan çekilir. Yeni rejimden şahsı için bir dilekte bulunmaz.”
Resneli Niyazi Bey’in birikiminin ve ününün doruğundayken köşesine çekilmesi hakikat muydu? bu biçimde yapmasaydı hem ülkesi tıpkı vakitte kendisi için daha yararlı bir seçim yapmış olmaz mıydı? Olağan tarihi olayları ve şahısları bir sinema üzere geriye sarıp değiştirme imkanımız yok. bu biçimde bir tartışma da pek yanlışsız olmayabilir. Sanırım kıymetli olan tarihi gelişmelerden hakikat dersler çıkarmak, kusur ve mağlubiyetlerden öğrenmeyi bilmektir. Sabahattin Eyuboğlu’nun dediği üzere “dünü bugüne mal edip insanlığın yaşını kendi” yaşımıza katabilmektir.
DENİZ GEZMİŞ VE RESNELİ NİYAZİ
Deniz Gezmiş, Resneli Niyazi’yi lisanından düşürmez. Onun, II. Abdülhamit’in baskıcı idaresine karşı, meşrutiyet idaresinin bir daha kurulmasını isteyen zımnî, devrimci muhalefet hareketinden övgüyle kelam eder. Resneli Niyazi’nin hayatını, çabasını inceler, asker üniformasını çıkartıp, fedailerle bir arada II. Abdülhamit zorbalığına karşı dağa çıkışını, İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi olmasını coşkuyla anlatır.
Ayrıyeten Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan, Hüseyin İnan’ın öteki “Türk Halk Kurtuluş Ordusu” sanıklarıyla bir arada hazırladıkları “THKO Savunması”nda Abdülhamit’in istibdat idaresi ve Resneli Niyazi anlatılır: “Abdülhamit Kurduğu jurnal (ihbar) sistemi yardımıyla etrafındaki erkeklerinın hırsızlıklarını fazlaca düzgün denetim etmekte, her şeyden haberdar bulunmasına karşın ses çıkarmamaktadır. Zira kendisi her an devrilme korkusu ortasında olduğundan, etrafındaki çetenin hırsızlıklarını koz olarak kullanarak kendisini korumaktadır. bir daha bu ihbar sistemi yardımıyla, kendisine karşı olan vatanseverlere karşı, amansız bir terör uyguluyordu. Yakalananlar azap görüyor, hapsediliyor ve sürgüne gönderiliyordu. Bu terörden kaçabilen yurtseverler yurtharicinde örgütleniyor, ellerindeki yetersiz imkânlarla gazete ve mecmua çıkartıyor, uğraşlarına devam ediyorlardı. Bu örgütler ortasında en çok yayılanı ve en epeyce faaliyet göstereni İttihat ve Terakki Cemiyeti’ydi.” (…)
“20 Haziran 1908’de Kolağası Resneli Niyazi Beyefendi, üç zabit ve 150 sivil fedai ile Meşrutiyet’in ilanını istemek için dağa çıktı. Niyazi Beyefendi, dolaştığı bölgelerde kan davalarını önlemiş, mezhep farkı gözetmeden bütün Osmanlıları birleştirmeye çalışmıştır. Kendisini yakalamaya gönderilen Şemsi Paşa (…) öldürülünce, diğer bölgedeki üyelerin de baskıları kararı Abdülhamit Meşrutiyet’i ilan etmek zorunda kaldı.”
GENÇLERİMİZ niye RESNELİ NİYAZİ’Yİ BİLMEZLER
2013 yılında değerbilir şairimiz Sunay Akın, “2013, Hürriyet Kahramanı’nın 100. mevt yıldönümüydü ve hiç kimse bunun farkında değildi” diyerek hüznünü lisana getirmişti. Sunay Akın, söyleşilerinde ve kitaplarında hürmet ve minnetle anmamız gereken Resneli Niyazi ve gibisi kahramanlarımızı toplumun gündemine taşıyor, epey sağ olsun!
Aydınlık gazetesinin müelliflerinden Ece Ataer de “Çocuklarımız Che Guavera’yı bilir de niçinse Resneli Niyazi’yi bilmez! Anlatmak, hatırlatmak lazım” diyerek hepimize bakılırsavimizi anımsattı. Köksüz gür bir ağaç olabilir mi? Geçmişi olmayanın geleceği olmaz… En değerlisi de bir ülkeyi vatan yapan kanlarıyla toprağı sulayan kahramanlardır. Onları tanımalı. Onlardan öğrenmeliyiz.
ATTİLA İLHAN: “KİM KALDI”
Ümit Zileli de Aydınlık gazetesinde, 1 Mayıs 2014 tarihindeki “Fedailer” isimli İttihatçıları anlatan hoş yazısında; Mustafa Kemal’in de bir İttihatçı olduğunu vurguladı ve Attila İlhan’ın “Kim Kaldı” şiiriyle İttihatçılara bir hürmet ve sevgi selamı yolladı.
“Sevgili Attila İlhan, ‘Kim Kaldı’ şiirinde canlarını, kanlarını vatana feda eden o kahramanları, tam da layık oldukları biçimde anlatmıştı. Anıları önünde hürmet ve minnetle eğiliyorum, armağan olsun:
Laternalar sustu
sürahiler tenha
tek kibrit çakılmıyor
kim kaldı ittihat ve terakki’den
o jöntürkler ki – ‘hariçten evrak-ı muzırra celbederlerdi’
o fedailer ki barut öksürürler
sakal tıraşları mavi
kırmızı bıyıkları biber”
1908’de Hürriyetin ilanını izleyen günlerde emekli olup Resne’ye yerleşen Hürriyet Kahramanı Niyazi Beyefendi, Balkan Savaşı patlak verince, hiç tereddüt etmeden ülkesini savunmak için Cevdet Paşa’nın ordusuna katılıyor. Hezimetle biten savaştan daha sonra, İtalya üzerinden İstanbul’a gitmek üzere Arnavutluk’un Avlonya iskelesinde vapur beklerken, yazının girişinde belirttiğim üzere Balkan komitacıları tarafınca, sırtından üç kurşunla vurularak şehit ediliyor.
1908 Hürriyet İhtilali; Talât, Enver, Niyazi, Atıf, Eyüp Sabri Beyefendilerde ve daha bir hayli vatanseverin kimliğinde, kendini feda eden kahramanlarını buldu. Onlar “ecnebi yumruğunu görmemek” için, canlarından aziz bildikleri vatan ve millet yolunda kendilerini, feda etmekten kaçınmadılar.
Resneli Niyazi Bey’in Avlonya’da olan na’şı, İstanbul’a, “Hürriyet-i Ebediye” zirvesine Talât Paşa, Enver Paşa, Eyüp Sabri Beyefendi, Atıf Beyefendi üzere öteki hürriyet şehitlerinin yanına getirilmeli. Talât Paşa’nın na’şının Berlin’den, Enver Paşa’nın na’şının Tacikistan’dan getirildiğini biliyoruz.
Tüm şehitlerimizle birlikte Resneli Niyazi Bey’i büyük bir hürmet, sevgi ve minnetle anıyorum.
Feyziye Özberk
Kaynak:
Feyziye Özberk, Resneli Niyazi/ Vatan Fedaisi ve Rumeli Dağlarından Cumhuriyete”, Kırmızı Kedi Yayınevi, Nisan 2019, İstanbul.