Osteoporoz hakkında soru ve yanıtlar
Soru 1. Sayın hocam Osteoporoz nedir?
Osteoporoz halk içinde kemik erimesi olarak bilinir. Bilimsel tarifi ise, kemik yoğunluğunda ve kemik yapısını oluşturan mikromimarisinde bozulma kararı kemik kırılganlığının artışı ile karakterize metabolik bir kemik hastalığıdır.
Soru 2. Osteoporoz fazlaca sık görülen bir rahatsızlık mıdır?
Osteoporoz bayanların 1/3’de adamların ise 1/5’inde gözlenmesine karşın epeyce ihmal edilen bir hastalıktır. Ayrıyeten yalnızca bayanlarda görülen bir hastalık olduğu inancı ise yanlıştır. Bayanlarda bilhassa menopoz daha sonrası daha fazla görülür fakat adamlarınde %20 sinde kemik erimesi görülebilmektedir.
Soru 3. Pekala tüm bayanlar menopoza girmesine karşın niçin hepsinde osteoporoz izlenmiyor?
Osteoporoz kimi riskli bireylerde yahut osteoporoza sebep olan hayat stili yaşayanlarda daha sık görülür. Geç adet görmeye başlayan yahut erken menopoza giren bayanlarda, zayıf ince yapılı bireylerde, beden kitle indeksinin düşük olanlarda, sigara ve kahve tüketiminin epeyce olduğu bireylerde, ailesinde osteoporoz hikayesi olan bireylerde, düşük kalsiyum ile beslenenlerde, tip 1 diyabeti olanlarda, romatolojik hastalığı olanlarda daha sık görülür.
Soru 4. Erkeklerde de osteoporoz görüldüğünden bahsettiniz. Hangi erkeklerde bu risk artmıştır?
bir daha ince yapılı, fazlaca sigara içen, epey kahve tüketen, asitli içecekleri hayli kullanan, testosteron düzeyi düşük olan, kortizon üzere kemik erimesine yol açabilen ilaçlar kullanan erkeklerde de bu hastalık sık izlenmektedir.
Soru 5. Kortizonlu ilaçlar deniniz, bu ilaçlar haricinde kemik erimesine yol açan ilaçlar var mıdır?
Kortizon yani steroidli ilaçlar kemik erimesi açısından fazlaca riskli ilaçlardır. Şayet bir kişi 3 aydan fazla kortizon kullanacak ise kemik erimesi açısından kesinlikle gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir. Kortizol haricinde kanser ilaçları, tiroid ilaçları, epilepsi ilaçları, hayli sık kullanılan mide ilaçları, birtakım şeker ilaçları (pioglitazon), heparin, kumadin üzere pek epey ilaçlar kemik erimesine yol açabilir.
Soru 6. niye endokrinoloji bilimi kemik hastalıkları ile ilgileniyor?
Aslında epeyce değerli bir noktaya değindiniz. Güya kemik hastalıkları ortopedi konusu üzere görünmekle birlikte pek hayli endokrinolojik ve hormonal bozukluklar osteoporoza yol açmaktadır. Örneğin, hipertiroidi, hiperparatiroidi, hipogonadizm, menopoz, cushing sendromu, vitamin D eksikliği üzere pek fazlaca endokrinolojik hastalık osteoporoza yol açmaktadır. Bu yüzden osteoporozu olan her hasta endokrinolojik kıymetlendirilmesi yapılaması koşuldur.
Soru 7. Kemik erimesi olan bir kişi ne tıp şikayetleri olabilir?
Aslında kemik erimesi hayli sinsi bir hastalıktır. Birçok vakit bir şikayeti olmaz. Taki kemikler kırılıncaya kadar. Kemik kırılmaları da bildiğiniz kırılmalardan biraz farklı olabilir. Örneğin sıradan travmalarla yahut düşmelerle bile kemikler kırılabilir. Uzunluk kısalması, kifoz yani öne gerçek kamburlaşma, sırt ağrıları yahut bel ağrıları en epey karşılaştığımız hastaların söz ettiği yahut fizik muayenede fark ettiğimiz bulgulardır.
Soru 8. Osteoporoz tedavi edilmez ise ne üzere problemlere yol açabilir?
Osteoporozun en değerli kararı sıradan travma daha sonrasında ortaya çıkan kırıklardır. Bu kırıklar içerisinde kalça kırıkları (femur başı) en tehlikeli olanıdır. Bu kırık daha sonrası hastalar operasyona gitmek zorunda kalırlar. Ayrıyeten uzun devir yatağa bağımlı hale gelirler. İkinci olarak vertebra yani omurga kırıklarıdır. Omurga kırıkları değişik hallerde ortaya çıkabilir.. Bunun kararı olarak uzunluk kısalması, kifoz yanı kamburlaşma olabilir. Bu durum ilerlerse akciğer kapasitesinin azalması ile sonuçlanıp nefes darlığına yol açabilir. Yapılan çalışmalarda osteoporoza bağlı kemik kırıkları yaşayan bireylerde vefat riskinin besbelli olarak arttığı ortaya çıkmıştır. Bilhassa kalça kırıkları daha sonrasında yatağa bağımlı kalındığı periyotta emboli (pıhtı) atması daha sonrasında vefatlar ortaya çıkabilmektedir.
Soru 9. Kemik erimesi tanısı nasıl konulmaktadır?
Çok farklı metotlar ile osteoporoz tanısı konulabilir. Lakin en tanınan olanı DEXA denile sistemle kemik yoğunluğunun ölçülmesidir. Bu usulle elde edilen skorlar T ve Z skoru halinde tabir edilmektedir. T skoru -2,5 altında olanlarda örneğin -3,1 ise kemik erimesi olduğu kabul edilir. (-1,0 ve -2,5) içindeki kıymetler ise osteopeni yani kemik erimesi öncüsü olarak kabul edilip tedavi edilmeye başlanılmalıdır.
Soru 10. Kemik erimesi önlenebilir mi yahut önlemek için neler yapılmalıdır?
Tabi ki önlenebilir yahut geciktirilebilir. Bu bahiste doğumdan vefata kadar her periyotta farklı önlemler alınması epeyce değerlidir. Kesinlikle bebekler anne sütü ile beslenilmeli. Bilhassa ergenlik devri öncesinde kemiklerin kuvvetlendiği periyotta kalsiyumdan ve D vitaminden güçlü beslenilmesi ve nizamlı antrenman yapılması gerekmektedir. Bilhassa D vitaminin en değerli kaynağı güneşten kesinlikle faydalanılmalı ve güneşlenme alışkanlığı geliştirilmelidir. Erişkin devirde bilhassa sigara, alkol çok kafein tüketimi azaltılmalı ve asitli ve kolalı içeceklerden kaçınılmalıdır. Menopoz periyoduna giren bayanlar kesinlikle ekstra kalsiyum ve D vitamini desteği almalıdır. Ailesinde kırık hikayesi olan ve daha evvel bahsetmiş olduğumiz osteoporoz riskleri taşıyan bireyler erken taramalarını yaptırmalıdırlar. Yaş arttıkça kalsiyum ve D vitamini gereksinimi da artmaktadır. bu vakitte kesinlikle D vitamini ve kalsiyum kâfi oranda alınmalıdır.
Soru 11. Hangi ilaç tedavisi yapılması gerekmektedir?
Evvelce osteoporoz tedavisinde alternatifler hayli azdı. Lakin günümüz tıbbında fazlaca farklı alternatifler ortaya çıkmıştır. Haftalık aylık hatta yıllık verilen tedaviler vardır. Lakin en kıymetli nokta bence hastalık çıkmadan evvel önlemini almaktır. Zira sonuç olarak ilaçların hepsi kimyasal hususlardır. pek epey yan tesirleri olabilir. Bu yüzden erken teşhis ve önleyici önlemler epeyce daha değerlidir.
Soru 12. Son olarak söylemek istedikleriniz nelerdir?
Osteoporoz hem bayanda tıpkı vakitte erkeklerde görülebilen sonuçları prestiji ile hayatı tehdit edebilen kıymetli bir sıhhat problemidir. Risk faktörü olan şahıslar durumlarının farkına varıp önleyici önlemleri kesinlikle almalıdırlar. Mevzu ile ilgili gerekirse profesyonel dayanak alma açısından doktorlarına kesinlikle erken periyotta başvurmaları gerekmektedir. Sağlıklı günler dilerim.
Doç. Dr. Yusuf AYDIN
Soru 1. Sayın hocam Osteoporoz nedir?
Osteoporoz halk içinde kemik erimesi olarak bilinir. Bilimsel tarifi ise, kemik yoğunluğunda ve kemik yapısını oluşturan mikromimarisinde bozulma kararı kemik kırılganlığının artışı ile karakterize metabolik bir kemik hastalığıdır.
Soru 2. Osteoporoz fazlaca sık görülen bir rahatsızlık mıdır?
Osteoporoz bayanların 1/3’de adamların ise 1/5’inde gözlenmesine karşın epeyce ihmal edilen bir hastalıktır. Ayrıyeten yalnızca bayanlarda görülen bir hastalık olduğu inancı ise yanlıştır. Bayanlarda bilhassa menopoz daha sonrası daha fazla görülür fakat adamlarınde %20 sinde kemik erimesi görülebilmektedir.
Soru 3. Pekala tüm bayanlar menopoza girmesine karşın niçin hepsinde osteoporoz izlenmiyor?
Osteoporoz kimi riskli bireylerde yahut osteoporoza sebep olan hayat stili yaşayanlarda daha sık görülür. Geç adet görmeye başlayan yahut erken menopoza giren bayanlarda, zayıf ince yapılı bireylerde, beden kitle indeksinin düşük olanlarda, sigara ve kahve tüketiminin epeyce olduğu bireylerde, ailesinde osteoporoz hikayesi olan bireylerde, düşük kalsiyum ile beslenenlerde, tip 1 diyabeti olanlarda, romatolojik hastalığı olanlarda daha sık görülür.
Soru 4. Erkeklerde de osteoporoz görüldüğünden bahsettiniz. Hangi erkeklerde bu risk artmıştır?
bir daha ince yapılı, fazlaca sigara içen, epey kahve tüketen, asitli içecekleri hayli kullanan, testosteron düzeyi düşük olan, kortizon üzere kemik erimesine yol açabilen ilaçlar kullanan erkeklerde de bu hastalık sık izlenmektedir.
Soru 5. Kortizonlu ilaçlar deniniz, bu ilaçlar haricinde kemik erimesine yol açan ilaçlar var mıdır?
Kortizon yani steroidli ilaçlar kemik erimesi açısından fazlaca riskli ilaçlardır. Şayet bir kişi 3 aydan fazla kortizon kullanacak ise kemik erimesi açısından kesinlikle gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir. Kortizol haricinde kanser ilaçları, tiroid ilaçları, epilepsi ilaçları, hayli sık kullanılan mide ilaçları, birtakım şeker ilaçları (pioglitazon), heparin, kumadin üzere pek epey ilaçlar kemik erimesine yol açabilir.
Soru 6. niye endokrinoloji bilimi kemik hastalıkları ile ilgileniyor?
Aslında epeyce değerli bir noktaya değindiniz. Güya kemik hastalıkları ortopedi konusu üzere görünmekle birlikte pek hayli endokrinolojik ve hormonal bozukluklar osteoporoza yol açmaktadır. Örneğin, hipertiroidi, hiperparatiroidi, hipogonadizm, menopoz, cushing sendromu, vitamin D eksikliği üzere pek fazlaca endokrinolojik hastalık osteoporoza yol açmaktadır. Bu yüzden osteoporozu olan her hasta endokrinolojik kıymetlendirilmesi yapılaması koşuldur.
Soru 7. Kemik erimesi olan bir kişi ne tıp şikayetleri olabilir?
Aslında kemik erimesi hayli sinsi bir hastalıktır. Birçok vakit bir şikayeti olmaz. Taki kemikler kırılıncaya kadar. Kemik kırılmaları da bildiğiniz kırılmalardan biraz farklı olabilir. Örneğin sıradan travmalarla yahut düşmelerle bile kemikler kırılabilir. Uzunluk kısalması, kifoz yani öne gerçek kamburlaşma, sırt ağrıları yahut bel ağrıları en epey karşılaştığımız hastaların söz ettiği yahut fizik muayenede fark ettiğimiz bulgulardır.
Soru 8. Osteoporoz tedavi edilmez ise ne üzere problemlere yol açabilir?
Osteoporozun en değerli kararı sıradan travma daha sonrasında ortaya çıkan kırıklardır. Bu kırıklar içerisinde kalça kırıkları (femur başı) en tehlikeli olanıdır. Bu kırık daha sonrası hastalar operasyona gitmek zorunda kalırlar. Ayrıyeten uzun devir yatağa bağımlı hale gelirler. İkinci olarak vertebra yani omurga kırıklarıdır. Omurga kırıkları değişik hallerde ortaya çıkabilir.. Bunun kararı olarak uzunluk kısalması, kifoz yanı kamburlaşma olabilir. Bu durum ilerlerse akciğer kapasitesinin azalması ile sonuçlanıp nefes darlığına yol açabilir. Yapılan çalışmalarda osteoporoza bağlı kemik kırıkları yaşayan bireylerde vefat riskinin besbelli olarak arttığı ortaya çıkmıştır. Bilhassa kalça kırıkları daha sonrasında yatağa bağımlı kalındığı periyotta emboli (pıhtı) atması daha sonrasında vefatlar ortaya çıkabilmektedir.
Soru 9. Kemik erimesi tanısı nasıl konulmaktadır?
Çok farklı metotlar ile osteoporoz tanısı konulabilir. Lakin en tanınan olanı DEXA denile sistemle kemik yoğunluğunun ölçülmesidir. Bu usulle elde edilen skorlar T ve Z skoru halinde tabir edilmektedir. T skoru -2,5 altında olanlarda örneğin -3,1 ise kemik erimesi olduğu kabul edilir. (-1,0 ve -2,5) içindeki kıymetler ise osteopeni yani kemik erimesi öncüsü olarak kabul edilip tedavi edilmeye başlanılmalıdır.
Soru 10. Kemik erimesi önlenebilir mi yahut önlemek için neler yapılmalıdır?
Tabi ki önlenebilir yahut geciktirilebilir. Bu bahiste doğumdan vefata kadar her periyotta farklı önlemler alınması epeyce değerlidir. Kesinlikle bebekler anne sütü ile beslenilmeli. Bilhassa ergenlik devri öncesinde kemiklerin kuvvetlendiği periyotta kalsiyumdan ve D vitaminden güçlü beslenilmesi ve nizamlı antrenman yapılması gerekmektedir. Bilhassa D vitaminin en değerli kaynağı güneşten kesinlikle faydalanılmalı ve güneşlenme alışkanlığı geliştirilmelidir. Erişkin devirde bilhassa sigara, alkol çok kafein tüketimi azaltılmalı ve asitli ve kolalı içeceklerden kaçınılmalıdır. Menopoz periyoduna giren bayanlar kesinlikle ekstra kalsiyum ve D vitamini desteği almalıdır. Ailesinde kırık hikayesi olan ve daha evvel bahsetmiş olduğumiz osteoporoz riskleri taşıyan bireyler erken taramalarını yaptırmalıdırlar. Yaş arttıkça kalsiyum ve D vitamini gereksinimi da artmaktadır. bu vakitte kesinlikle D vitamini ve kalsiyum kâfi oranda alınmalıdır.
Soru 11. Hangi ilaç tedavisi yapılması gerekmektedir?
Evvelce osteoporoz tedavisinde alternatifler hayli azdı. Lakin günümüz tıbbında fazlaca farklı alternatifler ortaya çıkmıştır. Haftalık aylık hatta yıllık verilen tedaviler vardır. Lakin en kıymetli nokta bence hastalık çıkmadan evvel önlemini almaktır. Zira sonuç olarak ilaçların hepsi kimyasal hususlardır. pek epey yan tesirleri olabilir. Bu yüzden erken teşhis ve önleyici önlemler epeyce daha değerlidir.
Soru 12. Son olarak söylemek istedikleriniz nelerdir?
Osteoporoz hem bayanda tıpkı vakitte erkeklerde görülebilen sonuçları prestiji ile hayatı tehdit edebilen kıymetli bir sıhhat problemidir. Risk faktörü olan şahıslar durumlarının farkına varıp önleyici önlemleri kesinlikle almalıdırlar. Mevzu ile ilgili gerekirse profesyonel dayanak alma açısından doktorlarına kesinlikle erken periyotta başvurmaları gerekmektedir. Sağlıklı günler dilerim.
Doç. Dr. Yusuf AYDIN