Köy Enstitülü Hicri Bey’in büyük mirası

bencede

New member
Kızılçullu ve Hasanoğlan köy enstitüsü muzunu Babam Hicri Bey’le her 17 Nisan’da buluşurum bir daha. Sonsuzluktan sesi gelir. Biraz da hüzündür bende, sararmış defter sayfalarının içinden saçılan anılar…

Arkadaşlarımın gözünde daima, “Ne kadar şanslı bir çocuktum ve bunun değerini bilmeliydim”.



Çok yeterli bir babam vardı zira.

Başına buyruk davranışlarımın ve büyüklerimin tabiriyle “iflah olmaz” yaramazlıklarımın sürdüğü o devirde, babamın sıkı sayılabilecek bir disiplin anlayışıyla, arkadaşlarımın bu değerlendirmelerini bağdaştıramazdım bir türlü.

Hiç unutmam, ilkokul 5. sınıfta arkadaşlarımın müfettiş amcası, benim babam, mandolin, keman öğretirdi.

Çocuklar bir ay daha sonra bir kaç müzik, türkü çalmaya başladılar. halbuki ben halâ “tramolaya devam” etmeliydim!

Sıkılmıştım, fa… sol… la…



Anneme yakındım:

“Görüyorsun bak, onlara öğretiyor bana gelince tramola…”

Neredeyse mandolini bir kenara atacaktım lakin anneme nazaran çalışmalı, bırakmamalıydım.

Onun hatırına devam ettim…

Bir yıl daha sonra “Çok kızıyordun lakin bak, uygun çalıyorsun” demişti annem..



Altyapının, sıkıcı teknik çalışmaların faydası anlaşıldı… Babamın unsuruydu, her işin temeli sağlam atılmalıydı…

Aklımda kalan öbür bir ders, ortaokul döneminden…

Yaz tatili, daha epey oyun, dinlenme, cümbüş değil, çalışma periyoduydu benim için.

Yatılı okul dönüşü daha birinci haftada konutun kütüphanesindeki Varlık Yayınları’ndan kitaplar, önüme konurdu.

Seçilmiş dünya klasiklerinden her biri, bir haftada okunacak, on sayfalık özet çıkarılacak, babama sunulacaktı.



Ne tatil yani !

Doğrusu isteyerek değil, meskenin huzurunu dikkate alarak okur, özetler, “gereğini” yapardım.

Bir orta aklıma gelmedi değil, kitapların başı, ortası ve sonunu okuyup, durumu yönetim etmek.

Fakat babam kül yutar mıydı hiç!

Mecburî okumalarım bir süre daha sonra gönüllülüğe dönüştü. Öbür bir dünyaydı sanki… Her bir kitabın kahramanı üzere görmeye başladım kendimi.



Bu manada birbirine misal iki yaz tatilinin akabinde Gümüşhane Öğretmen Okulu’na gittiğimde, edebiyat öğretmeni birinci derslerden birinde sordu:

“Klasiklerden hangilerini okudunuz?..”

Baktım, sınıfta kalkan bir kaç el… Bir kaç kitap sayıldı…

Sıra arkadaşıma “hepsini okudum” dedim.

Öğretmen duydu.



“Gerçekten mi?” diye sordu.

Sıralamaya başladım…

Bu ortada sözümün gerçekliği üstüne imtihan da oldum.

çabucak sonrasında dediğine göre edebiyatçımız, bana inanmamış, testten geçince “doğru” demiş ortasından, bununla birlikte şaşırmış; zira saydıklarımın içinde kendisinin bile okumadıkları varmış.

Akabinde derslerimiz, bir kaç arkadaşın da iştirakiyle edebiyat sohbetlerine dönüşmeye başladı. Sınıfta edebiyat günleri…



Yazın tuğlaları üst üste dizilmeye başladı yıllar arasında…

Bugün sürdürdüğüm mesleğimde erken yaşta “mecburen” okuduğum kitapların tesiri büyük olmalı, daha doğrusu babamın…

Daha epey, sayısız örnek var hayatımda.

Hicri Beyefendi, Kızılçullu ve Hasanoğlan’da aldığı eğitimi, cocuklarına da yansıttı. Elleriyle yaptıkları okulları üzere, evvel sağlam bir temelle başladılar her işe.

çabucak sonrasında tek tek örerek tuğlaları, binayı çıkardılar.



* * *

hayatını yitirdiği ameliyata girmedilk evvelki gün, cumhuriyet ajandasına yazdığı şu cümleler, köy enstitüleri ideolojisini anlatmaya kâfi sanırım:

“Ailemin bireylerine miras olarak menkul ve gayrimenkul olarak hiç bir şey bırakamadım. Ancak onlara bıraktığım en büyük miras, laik Cumhuriyetin temel unsurlarını, Kemalizm’in prensiplerini bir hayat ideolojisi olarak kabul etmeleridir.”

Bu kelamlar, benim kadar kardeşlerimin de en büyük mirasıdır…

Mayamız Köy Enstitüleriyle kuruldu bu biçimdece. Çocuklarımızın mayaları da o denli…



Köy enstitülerinin kapatılması, ulusal kurtuluş savaşımızda topraklarımızdan kovduğumuz global işgalci güçlerin dayatmasıyla oldu.

Cumhuriyet aydınlanmasını engellemek için yerli işbirlikçilerini devreye soktular.

Bugün çektiklerimizden hayli daha güzel anlaşılıyor ki 14 yıllık kısa bir geçmişi olan,

17 bin öğretmen, 8 bin eğitmen, 2 bin 500’e yakın sıhhat memuru yetiştiren köy enstitüleri yaşatılsaydı, üstümüzde kara bulutlar olmayacak, yurdumuz ışıl ışıl parlayacaktı…

Serdar Kızık