Demans ve halk lisanında bunama, özetlemek gerekirse, entelektüel işlevlerin günlük hayat aktivitesini bozacak oranda kaybı olarak tanımlanabilir. Demans, Yunanca’da De-mense zihnin yok olması manasında kullanılır. Vakit ortasında zihnin ve bilişsel fonksiyonların kaybolması, bozulması manasında kullanılan bir sözdür. Demans tek bir hastalık ismi olmayıp, bellek ve gibisi zihinsel yeteneklerin bozukluğu ile giden hastalıkların hepsine verilen genel isimdir.
Çocukluk çağında görülen bilişsel yıkım tabloları bir yana bırakılacak olursa, erişkinde bunama çoklukla ileri yaş kümesinde ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu özelliği niçiniyle, senelerca, ileri yaş kümesinde bulunan bir bireyde görülen bilişsel aktivitedeki yavaşlama ve entelektüel yıkım beynin fizyolojik yaşlanma sürecine (senilite) bağlanmıştır. halbuki, klinik müşahedeler ve onları destekleyen incelemeler, bunamanın fizyolojik bir yaşlanma sürecinden farklı olduğunu ortaya koymuştur. Hakikaten, yakın etrafımızda yaşı seksen yahut doksanı aşmış, ancak olağan bilişsel aktivitelerini koruyan şahısların varlığı tek başına yaşlanmanın bunama sebebi olmadığını destekleyen bir müşahededir.
Gerçekte, bunama birbirinden farklı patolojik süreçler kararı ortaya çıkan bir klinik tablodur. Bir bakıma, epilepside olduğu üzere, bunama terimi sadece klinik bir görünümü tanımlar. tıpkı vakitte, değişik etyolojik niçinlere bağlı bunamaların görülüş sıklığı içinde büyük farklar vardır. Günümüzde insan ömrünün uzaması kararı yaşlı popülasyon oranında besbelli bir yükselme olmuş, bunamalı hasta sayısı da buna paralel bir artı göstermiştir. Bu durum, bunama konusundaki çalışmaları hızlandırmış ve nöropatolojik araştırmalar yeni bir gerçeği ortaya çıkarmıştır. Yaşları altmış beşin üstünde, bunaması olan ve olmayan şahısların beyni histopatolojik olarak incelendiğinde bunamalı hastaların %50’sinde 1907 yılında başka bir klinik ve patolojik olarak tanımlanan Alzheimer hastalığına mahsus bulgular saptanmıştır. Olguların % 15 kadarında ise bunama niçininin damarsal bozukluklara bağlı olduğu görülmüştür. Bu tabloya vasküler demans ismi verilmiştir. Otopsi olgularının % 14 ile % 25’ ini oluşturan bir kümede da Alzheimer hastalığı ve vasküler bulgular bir ortada bulunmuş ve bu tablo da karma demans olarak isimlendirilmiştir.
Bu oranlardan anlaşıldığı üzere, ileri yaş kümesinde bunama yol açan niçinlerin yarısını Alzheimer hastalığı oluşturmaktadır. Öteki nörodejeneratif hastalıkların seyrindeki demanslar (mesela, Lewy cisimcikli, Parkinson vb.) ile bu oran %99’a kadar çıkar. Demans niçinleri içinde yer alan toksik, metabolik, endokrin niçinlerle beyin tümörleri ve öteki nörolojik hastalıkların seyrindeki bunamalar epey küçük bir küme oluşturur.
Alzheimer hastalığı başta olmak üzere beyni etkileyen birfazlaca hastalığın görülme sıklığında artma gözlenmektedir. niçinlerinin tespiti, bunların ortadan kaldırılması ve yeni tedavi seçeneklerinin ortaya çıkması ile yaşlanmak daha hoş olacaktır.
Çocukluk çağında görülen bilişsel yıkım tabloları bir yana bırakılacak olursa, erişkinde bunama çoklukla ileri yaş kümesinde ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu özelliği niçiniyle, senelerca, ileri yaş kümesinde bulunan bir bireyde görülen bilişsel aktivitedeki yavaşlama ve entelektüel yıkım beynin fizyolojik yaşlanma sürecine (senilite) bağlanmıştır. halbuki, klinik müşahedeler ve onları destekleyen incelemeler, bunamanın fizyolojik bir yaşlanma sürecinden farklı olduğunu ortaya koymuştur. Hakikaten, yakın etrafımızda yaşı seksen yahut doksanı aşmış, ancak olağan bilişsel aktivitelerini koruyan şahısların varlığı tek başına yaşlanmanın bunama sebebi olmadığını destekleyen bir müşahededir.
Gerçekte, bunama birbirinden farklı patolojik süreçler kararı ortaya çıkan bir klinik tablodur. Bir bakıma, epilepside olduğu üzere, bunama terimi sadece klinik bir görünümü tanımlar. tıpkı vakitte, değişik etyolojik niçinlere bağlı bunamaların görülüş sıklığı içinde büyük farklar vardır. Günümüzde insan ömrünün uzaması kararı yaşlı popülasyon oranında besbelli bir yükselme olmuş, bunamalı hasta sayısı da buna paralel bir artı göstermiştir. Bu durum, bunama konusundaki çalışmaları hızlandırmış ve nöropatolojik araştırmalar yeni bir gerçeği ortaya çıkarmıştır. Yaşları altmış beşin üstünde, bunaması olan ve olmayan şahısların beyni histopatolojik olarak incelendiğinde bunamalı hastaların %50’sinde 1907 yılında başka bir klinik ve patolojik olarak tanımlanan Alzheimer hastalığına mahsus bulgular saptanmıştır. Olguların % 15 kadarında ise bunama niçininin damarsal bozukluklara bağlı olduğu görülmüştür. Bu tabloya vasküler demans ismi verilmiştir. Otopsi olgularının % 14 ile % 25’ ini oluşturan bir kümede da Alzheimer hastalığı ve vasküler bulgular bir ortada bulunmuş ve bu tablo da karma demans olarak isimlendirilmiştir.
Bu oranlardan anlaşıldığı üzere, ileri yaş kümesinde bunama yol açan niçinlerin yarısını Alzheimer hastalığı oluşturmaktadır. Öteki nörodejeneratif hastalıkların seyrindeki demanslar (mesela, Lewy cisimcikli, Parkinson vb.) ile bu oran %99’a kadar çıkar. Demans niçinleri içinde yer alan toksik, metabolik, endokrin niçinlerle beyin tümörleri ve öteki nörolojik hastalıkların seyrindeki bunamalar epey küçük bir küme oluşturur.
Alzheimer hastalığı başta olmak üzere beyni etkileyen birfazlaca hastalığın görülme sıklığında artma gözlenmektedir. niçinlerinin tespiti, bunların ortadan kaldırılması ve yeni tedavi seçeneklerinin ortaya çıkması ile yaşlanmak daha hoş olacaktır.