bencede
New member
Her 24 Nisan’da ABD Lideri “soykırım” tabiri kullanacak mı kullanmayacak mı diye tartıştığımız bahis Ermeni sorunu. Bu tartışmalarda Marksistleri “kimlik körü” olarak suçlayanlar da yok değil. halbuki onlara sizin tarih ideolojiniz nedir sorusu yöneltmek gerekir. Tarihî olaylar tesadüf kararı mu? Ya da tarihî akımların büyük erkeklerin tesiriyle çıktığını mı düşünüyorsunuz? Bu ideolojiden rastgele birine bağlıysanız, demek ki siz bir Marksist değilsiniz. Marksist tarihçiler toplumda meydana gelen değişimleri, toplumdaki iktisadi güçlerin kararı olarak açıklar. (1) Marks geleceğin iktisadi kurumlarını anlatmadı lakin geçmişin ve şimdikinin portresini tam bir gerçekçilikle tahlil etti. Ermeni probleminin tarihî art planını anlatırken de sınıfsal açıdan tahlil etmek gerekir. Çünkü bu sorunun ortaya çıkışında Türk-Ermeni burjuvazisinin ve Kürt toprak ağalarının rolünü inkâr edemeyiz. Problemin özü budur lakin bir de periyodun moda ideolojisi olan milliyetçilik yangının büyümesine yol açtı.Sıkıntının iki taraflı bir “trajedi” olduğunu söyleyebiliriz. Kabahati yalnızca bir tarafa atmanın ise objektif bir hal olmayacağı açıktır. Bu proseste makalenin konusu bilhassa Arapça gazetelerdeki “Arapların 1915’ini” anlatabilmek.
1915 senelerında Arapça gazeteler Osmanlı düşmanlığı ve Arap milliyetçiliğinin de tesiriyle kendilerinin tabiriyle “soykırımın” sorumluluğunu Jön Türkler’e ve Pan-Türkçülük ideolojisine yüklemiş. Makalelerde o devir “soykırım” sözü kullanılmadığı için (Bu kavram 1948’de icat edildi) “yok etme”, “imha” ve “bir ırkın kökünü kazıma” üzere kuvvetli tabirler kullanılmış.
1913’te yayımlanmaya başlayan bağımsız haftalık gazete El Kalem el Hadidi (Demir Kalem), İttihatçıları Türk olmayan kitleleri yok etmeye çalışmakla suçlamış. beraberinde bu gazete Türk Ocaklarının kuruluşunu asimilasyon yapma isteğine bağlamış. (2) Paris’te yayımlanan bağımsız gazete El Mustakbel ( Gelecek), 26 Mayıs 1916 tarihindeki sayısında, Ermeni sorununun sorumluluğunu direkt Enver Paşa’ya bağlar. Birebir gazete Ermeni konusunda Avrupalıların Türkler’e gereğince baskı yapmadığını söz eder. 10 Mayıs 1918 tarihindeki sayısında, ileride Suriye’nin birinci başbakanı olacak Hakkı el Azm, İtihatçılar’ın “Ermenilerin ıslahat talebinden korktukları” için Ermenileri imha ettiklerini ileri sürecektir. El Azm Kürtleri’de Türkler’e yardım etmekle suçlayacaktır. (3) bir daha El Efkar (Fikirler) ve El Asma (Başkent) gazeteleri Türkler’in Ermenileri bilerek çöllere sürerek onları vefata mahkum ettiğini sav eder. Ayrıyeten biroldukça Arap gazetesi Ermeni sıkıntısında Almanların da hata ortağı olduğunu söz etmiş.
ARAP ENTELEKTÜELLERİNİN TAVRI
Lübnanlı muharrir Halil Cibran ise “Ermeniler kılıçla öldürüldü, Lübnanlılar ise açlıktan öldü. Her ikisi de zorba Türklerin elinde ustalıkla kullanıldı.” (4) diyordu. Bir Bedevi asilzadesi Faiz El Ğüseyn eklektik ve kronolojik olmayan anlatısı ile bir kitap yazıyor ve “Türkler’in Ermenileri kıskandığı için onları imha ettiğini” söylüyordu. Kendi anılarını da kaleme alan müellif Türkler’in Ermenilere karşı uyguladığı şiddeti tabir ediyordu. Faiz’e bakılırsa de hatalı aşikardı. “Irkçı İttihatçı yönetim” idi. Faiz’in kendine bakılırsa subjektif çıkarımları da vardı. Ona nazaran; “Ermeni bayanları Türk bayanlarından daha üstündü. Bundan dolayı Türkler bu durumu bir türlü hazmedememişlerdi.” (5) bir daha Faiz’e bakılırsa, Ermenilerin silahlanmaları lakin katliamların başlamasından daha sonra olmuş. Faiz’in Ermenileri suçladığı tek nokta buydu. Ona bakılırsa, silahlanmaları daha evvel olmalıydı. (6)
Son kertede Arap entelektüellerinin genel olarak 1915 olaylarında Ermenilerin yanında yer aldıkları açıkça ortada. Bunun dış dinamikleri de var. Bilhassa Avrupalıların Arapları kışkırtması ve Arap milliyetçiliğini konsolide etmesinin de tesiri var. Avrupalılar Araplar’a “Eğer İttihatçılar’a karşı çıkmazsanız sizin de sonunuz Ermeniler üzere olacak” formunda propaganda yapmış. Araplar’daki Türk tersliği temel olarak 20. yüzyılda ortaya çıkmış bir şey de değil aslında. 11. Yüzyılda Said İbn Ahmet ve benzerleri, 12. yüzyılda İdrisî ve benzerleri Türk’ü yabanî hayvan kılığına sokmuştu. 12. yüzyılda Nasreddin Tusi, Türk’ü daima makûs olarak nitelemiş, 16. yüzyılda İbn Tulun, Türkler’i Arabın en büyük düşmanı üzere göstermiş, 19. yüzyılda Vahhabiler, Muhammed Abduh’lar vb. Türk’e her vakit hasımlık duymuşlardır. 20. yüzyılda ise Suriyelisi, Iraklısı, Mısırlısı daima birebir palavraları yinelayıp durmuşlar. (7)
Mevzu ile ilgili AKP’lilerin kimi kelamlarını hatırlatmak gerekli diye düşünüyorum. Zira görüldüğü üzere Türkiye Cumhuriyeti Devleti Ermeni sıkıntısında daima bir savunma durumu almış durumunda:
Tayyip Erdoğan:
“Kadim ve eşsiz bir coğrafyanın benzeri gelenek ve goreneklere sahip halklarının, geçmişlerini olgunlukla konuşabileceklerine, kayıplarını kendilerine yakışır yollarla ve bir arada anacaklarına dair umut ve inançla 20’inci yüzyılın başındaki şartlarda hayatlarını kaybeden Ermenilerin huzur ortasında yatmalarını diliyor, torunlarına taziyelerimizi iletiyoruz” (8)
Hilal Kaplan:
“1915’te devletin kabahat işlediği gün üzere açıktır.” (9)
Yasin Aktay:
“Dersim’i de biz hatırlarız, Zilan’ı da, Newala Qasaba’yı da, Ermeni Soykırımını da ve bunları yapanları aklamayız.” (10)
Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin evvela “tek taraflı” bu suçluluk psikolojisinden sıyrılması gerekmektedir.“Velhasıl içler dışlar çarpımı yapamayan siyasetçiler, akademisyenler ve gazeteciler yüzünden trigonometri dersi almak zorunda kalmayalım…” ABD’den demokrasi dersi almayada hiç muhtaçlığımız yok. Freedom House’nin demokrasi endeksi sıralamasında ABD 83 puanla Moğolistan ile birebir puana sahip ve 61. sırada. Geçmişte darbe yaptığı Şili, Costa Rica, Arjantin üzere ülkeler kendisinin epey üstündedir. ABD merkezli bir kuruluş kendilerine iltimas geçmediği apaçık ortada. Economist’in Demokrasi Endeksi’nde ise ABD 25. sırada. ABD bugün “yargının siyasallaşması, birtakım eyaletlerde oy vermenin zorlaşması, seçim kampanyalarındaki mali kaynakların muğlaklığı ve siyasetindeki çürüme”(11) ile uğraş etmekte.
Sonuç olarak 1915 Ermeni milliyetçi hareketinin ilerici yahut gerici olup olmadığı sorusuna karşılığımız:“Gericiydi olur.” Zira 1. Emperyalist Paylaşım Savaşı’nda Ermeniler emperyalistlerden hisse alma sevdasına kapılmışlardı. Bogos Nubar Paşa’ların Paris Barış Konferansı’nda yaptıklarına bakılabilir. Son sorumuz ise:“Ermeniler ile barış içerisinde yaşayabilseydik ne olurdu?”, birinci vakit içinderda heterojen yapıdaki ülkelerde ekseriyetle çoğulculuk var ve demokrasimiz açısından olumlu sonuçlar doğurabilirdi. Farklılıklar insanlarımızı daha hoşgörülü yapabilirdi. Homojen toplumlardaki azınlıklar daha “gerici nitelik taşıyan ayrılıkçımilliyetçilik” peşinde koşabilmekte. İkinci olarak Ermeniler ile barış içerisinde yaşayabilseydik sosyalist sol önemli güç kazanabilirdi. Bu da bizim farklılığımız olurdu.
Yalçın Küçük’ün tabiriyle “Başımızla yürüyüp ayağımızla düşünmemeliyiz.”
KAYNAKÇA
1915 senelerında Arapça gazeteler Osmanlı düşmanlığı ve Arap milliyetçiliğinin de tesiriyle kendilerinin tabiriyle “soykırımın” sorumluluğunu Jön Türkler’e ve Pan-Türkçülük ideolojisine yüklemiş. Makalelerde o devir “soykırım” sözü kullanılmadığı için (Bu kavram 1948’de icat edildi) “yok etme”, “imha” ve “bir ırkın kökünü kazıma” üzere kuvvetli tabirler kullanılmış.
1913’te yayımlanmaya başlayan bağımsız haftalık gazete El Kalem el Hadidi (Demir Kalem), İttihatçıları Türk olmayan kitleleri yok etmeye çalışmakla suçlamış. beraberinde bu gazete Türk Ocaklarının kuruluşunu asimilasyon yapma isteğine bağlamış. (2) Paris’te yayımlanan bağımsız gazete El Mustakbel ( Gelecek), 26 Mayıs 1916 tarihindeki sayısında, Ermeni sorununun sorumluluğunu direkt Enver Paşa’ya bağlar. Birebir gazete Ermeni konusunda Avrupalıların Türkler’e gereğince baskı yapmadığını söz eder. 10 Mayıs 1918 tarihindeki sayısında, ileride Suriye’nin birinci başbakanı olacak Hakkı el Azm, İtihatçılar’ın “Ermenilerin ıslahat talebinden korktukları” için Ermenileri imha ettiklerini ileri sürecektir. El Azm Kürtleri’de Türkler’e yardım etmekle suçlayacaktır. (3) bir daha El Efkar (Fikirler) ve El Asma (Başkent) gazeteleri Türkler’in Ermenileri bilerek çöllere sürerek onları vefata mahkum ettiğini sav eder. Ayrıyeten biroldukça Arap gazetesi Ermeni sıkıntısında Almanların da hata ortağı olduğunu söz etmiş.
ARAP ENTELEKTÜELLERİNİN TAVRI
Lübnanlı muharrir Halil Cibran ise “Ermeniler kılıçla öldürüldü, Lübnanlılar ise açlıktan öldü. Her ikisi de zorba Türklerin elinde ustalıkla kullanıldı.” (4) diyordu. Bir Bedevi asilzadesi Faiz El Ğüseyn eklektik ve kronolojik olmayan anlatısı ile bir kitap yazıyor ve “Türkler’in Ermenileri kıskandığı için onları imha ettiğini” söylüyordu. Kendi anılarını da kaleme alan müellif Türkler’in Ermenilere karşı uyguladığı şiddeti tabir ediyordu. Faiz’e bakılırsa de hatalı aşikardı. “Irkçı İttihatçı yönetim” idi. Faiz’in kendine bakılırsa subjektif çıkarımları da vardı. Ona nazaran; “Ermeni bayanları Türk bayanlarından daha üstündü. Bundan dolayı Türkler bu durumu bir türlü hazmedememişlerdi.” (5) bir daha Faiz’e bakılırsa, Ermenilerin silahlanmaları lakin katliamların başlamasından daha sonra olmuş. Faiz’in Ermenileri suçladığı tek nokta buydu. Ona bakılırsa, silahlanmaları daha evvel olmalıydı. (6)
Son kertede Arap entelektüellerinin genel olarak 1915 olaylarında Ermenilerin yanında yer aldıkları açıkça ortada. Bunun dış dinamikleri de var. Bilhassa Avrupalıların Arapları kışkırtması ve Arap milliyetçiliğini konsolide etmesinin de tesiri var. Avrupalılar Araplar’a “Eğer İttihatçılar’a karşı çıkmazsanız sizin de sonunuz Ermeniler üzere olacak” formunda propaganda yapmış. Araplar’daki Türk tersliği temel olarak 20. yüzyılda ortaya çıkmış bir şey de değil aslında. 11. Yüzyılda Said İbn Ahmet ve benzerleri, 12. yüzyılda İdrisî ve benzerleri Türk’ü yabanî hayvan kılığına sokmuştu. 12. yüzyılda Nasreddin Tusi, Türk’ü daima makûs olarak nitelemiş, 16. yüzyılda İbn Tulun, Türkler’i Arabın en büyük düşmanı üzere göstermiş, 19. yüzyılda Vahhabiler, Muhammed Abduh’lar vb. Türk’e her vakit hasımlık duymuşlardır. 20. yüzyılda ise Suriyelisi, Iraklısı, Mısırlısı daima birebir palavraları yinelayıp durmuşlar. (7)
Mevzu ile ilgili AKP’lilerin kimi kelamlarını hatırlatmak gerekli diye düşünüyorum. Zira görüldüğü üzere Türkiye Cumhuriyeti Devleti Ermeni sıkıntısında daima bir savunma durumu almış durumunda:
Tayyip Erdoğan:
“Kadim ve eşsiz bir coğrafyanın benzeri gelenek ve goreneklere sahip halklarının, geçmişlerini olgunlukla konuşabileceklerine, kayıplarını kendilerine yakışır yollarla ve bir arada anacaklarına dair umut ve inançla 20’inci yüzyılın başındaki şartlarda hayatlarını kaybeden Ermenilerin huzur ortasında yatmalarını diliyor, torunlarına taziyelerimizi iletiyoruz” (8)
Hilal Kaplan:
“1915’te devletin kabahat işlediği gün üzere açıktır.” (9)
Yasin Aktay:
“Dersim’i de biz hatırlarız, Zilan’ı da, Newala Qasaba’yı da, Ermeni Soykırımını da ve bunları yapanları aklamayız.” (10)
Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin evvela “tek taraflı” bu suçluluk psikolojisinden sıyrılması gerekmektedir.“Velhasıl içler dışlar çarpımı yapamayan siyasetçiler, akademisyenler ve gazeteciler yüzünden trigonometri dersi almak zorunda kalmayalım…” ABD’den demokrasi dersi almayada hiç muhtaçlığımız yok. Freedom House’nin demokrasi endeksi sıralamasında ABD 83 puanla Moğolistan ile birebir puana sahip ve 61. sırada. Geçmişte darbe yaptığı Şili, Costa Rica, Arjantin üzere ülkeler kendisinin epey üstündedir. ABD merkezli bir kuruluş kendilerine iltimas geçmediği apaçık ortada. Economist’in Demokrasi Endeksi’nde ise ABD 25. sırada. ABD bugün “yargının siyasallaşması, birtakım eyaletlerde oy vermenin zorlaşması, seçim kampanyalarındaki mali kaynakların muğlaklığı ve siyasetindeki çürüme”(11) ile uğraş etmekte.
Sonuç olarak 1915 Ermeni milliyetçi hareketinin ilerici yahut gerici olup olmadığı sorusuna karşılığımız:“Gericiydi olur.” Zira 1. Emperyalist Paylaşım Savaşı’nda Ermeniler emperyalistlerden hisse alma sevdasına kapılmışlardı. Bogos Nubar Paşa’ların Paris Barış Konferansı’nda yaptıklarına bakılabilir. Son sorumuz ise:“Ermeniler ile barış içerisinde yaşayabilseydik ne olurdu?”, birinci vakit içinderda heterojen yapıdaki ülkelerde ekseriyetle çoğulculuk var ve demokrasimiz açısından olumlu sonuçlar doğurabilirdi. Farklılıklar insanlarımızı daha hoşgörülü yapabilirdi. Homojen toplumlardaki azınlıklar daha “gerici nitelik taşıyan ayrılıkçımilliyetçilik” peşinde koşabilmekte. İkinci olarak Ermeniler ile barış içerisinde yaşayabilseydik sosyalist sol önemli güç kazanabilirdi. Bu da bizim farklılığımız olurdu.
Yalçın Küçük’ün tabiriyle “Başımızla yürüyüp ayağımızla düşünmemeliyiz.”
KAYNAKÇA
- Leo Huberman, Feodal Toplumdan Yirminci Yüzyıla, Bağlantı Yayınları, İstanbul, 2021, s. 248.
- Nora Arissian, “Arapça Gazetelerde Ermeni Soykırımı”, Arapların 1915’i Soykırım, Kimlik Coğrafya, İrtibat Yayınları, İstanbul, 2021, s. 54-55.
- Age, s. 55.
- Emrecan Dağlıoğlu, “Korkunun Propagandası: Ermeni Soykırımını Bir Bedevi Asilzadesinin Kaleminden Okumak”, Arapların 1915’i Soykırım, Kimlik Coğrafya, Bağlantı Yayınları, İstanbul, 2021, s. 61.
- Age, s. 77.
- Age, s. 79-80.
- İlhan Arsel, Arap Milliyetçiliği ve Türkler, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2019, s. 51.
- (https://www.dw.com/tr/erdo%C4%9Fandan-24-nisan-mesaj%C4%B1/a-17587530)
- (https://odatv.com/bu-yazdiklarini-unutmanizi-istiyorlar-0306161200.html)
- https://www.hkp.org.tr/batili-emperyalistlerin-ermeni-soykirimi-yalani-ve-ona-eslik-eden-yerli-figuranlar/
- İlhan Uzgel, “Duyduk ki ABD Demokrasi Doruğu Düzenleniyormuş”, Birgün, 11.12.2021, s. 10.