Sema gitti sufi dans geldi… Spiritüel melezleme… İçi boşaltılmış şamanlık

bencede

New member
1968’den itibaren ABD’den dünyanın öteki bölgelerine yayılan “hippie” akımı, spiritüel (manevi) refah ve zihin sıhhati için yoga ve meditasyon teknikleriyle birlikte hayal, halüsinasyon gördüren (psikedelik) hususların kullanmasını merkezine alan bir karşıkültür bakış açısı oluşturdu. Lakin yaklaşık 30 sene içerisinde pek kızışan uyuşturucu savaşları içerisinde, psikedelik hususların kullanması ABD’de yasaklandı. Varlıklarını psikedelik unsurlara konut sahipliği yapan bitkilerle manalandıran bu bölgenin yerli halkları, yalnızca yüz yıldır dinî ve kültürel merasimlerini yasal ve özerk bir biçimde sürdürüyorlardı. Maalesef hippie kümelerine yahut uyuşturucu krizine dahil olmamalarına karşın bu yasaktan onlar da nasiplerini aldı.

TANRISAL İLHAM BİTKİLERDE SAKLI

Uyuşturucu hususlardan farklı olarak, psikedelik unsurlar tabiatta belli bitkilerin özünde bulunur. Dünyanın birfazlaca bölgesindeki yerli halklar, bu cins bitkileri kendi şifa süreçlerinde ve kutsal merasimlerinde kullanırlar. Hindistan’da yoga uygulamalarının ortaya çıkmaya başladığı birinci periyotlarda ilahlarla birleşmek için kimi bitkilerde bulunan psikedelik bitkilerin tüketildiğine dair bilgiler mevcut. Hatta günümüzde bile ilah Şiva’ya inanan, tarihlerinde yoganın çıkış noktası sayılan tarikatlarda da misal etkiyi yaratan bitkiler törensel gayelerle tüketilmektedir. Zira bu bitkilerin tabiatın ruhuna, yani rabbe açılan kapıyı araladığına inanılır. Bu sebeple, psikedelik bitkiler entojen olarak da isimlendirilir: (İçine) rabbin ilhamı doğan.

ŞAMANİK YOGA İNZİVALARI

Yerli halkların kutsal merasimlerinde kullandıkları bu entojen bitkiler, Yeni Çağ akımının günümüzdeki takipçileri tarafınca farklı biçimlerde metalaştırılıyor. Güney Amerika’nın tanınan entojeni Ayawaska, dünyanın birfazlaca yerinde spiritüel yoga inzivaları içerisinde yahut bağımsız bir biçimde tüketiliyor. Büsbütün endemik bitkilerin karışımıyla hazırlanan ayawaska, katı kıvamlı bir çay üzeredir. Yüzlerce yıllık geleneğe göre, şifalanmak isteyen birey şamana masraf. Şaman ayawaskayı hazırlar ve içer. Karışımdaki endemik bitkilerin özünde bulunan ve yaklaşık bir gün boyunca kaynatılmış bu “çay”a işleyen psikedelik hususlar, şamanın ruh dünyası ile irtibata geçmesine yardımcı olur. Ruhlar, İkaros olarak anılan müzikleri şamana aktarır. Şaman, hasta bireye bu müzikleri söyler. Bunun ardından hasta güzelleşir.

ŞAMANLIĞIN EĞİTİMİ, SERTİFİKASI, ÇIRAKLIĞI OLMAZ

Ancak ayawaskanın çağdaş uygulamalarına baktığımızda, rastgele bir dünya vatandaşı birkaç bin dolar ödeme yaparak, dünyanın rastgele bir noktasındaki ayawaska inzivalarına katılabilir. Bu inzivalar, tek bir geleneğe bağlı kalmaz. Spiritüel açıdan “melez”dir. İçinde meditasyon ve yoga uygulamalarına sıkça rastlanır. Bu inzivalardaki emel, insan zihninin potansiyelini ortaya çıkarmak isteyen hippie akımıyla paraleldir. Zihnin şuur seviyesini değiştiren ayawaska ile zihnin hallerini gözlemleten meditasyon bir ortaya getirilir. birtakım bazı bu inzivalar yoga eğitmenlik sertifika programlarına eklenir.

Yerli kümelerin mensubu olmayan ve teknik olarak şaman da olmayan bu yarı vakitli ayawaska “münzevi”leri, şahsen kendileri çayı içerler. Başlarında “şaman” biri bulunur natürel, ancak bu şamanın yetkinliğinden emin olmak pek mümkün değildir. Yeni Çağ şamanlarının özgeçmişleri vardır. Çoklukla bir “eğitim”den geçtiklerini, “sertifika” yahut “yetki” sahibi olduklarını müellifler. Kesinlikle yanında öbür eğitimlerin de sertifikası mevcuttur; yoga, reiki, meditasyon, güç çalışmaları… halbuki ki şamanlık yoga yahut reiki geleneklerinde olduğu üzere usta-çırak bağıyla “öğrenilen” bir uygulama ya da spiritüellik kanalı değildir. Şamanlık kuşaktan nesile geçen, yani atalardan aktarılan bir yetenektir. Ruh dünyası, “şaman olacak kişi” ile bağlantıya geçer; bir esrime haline giren şaman adayı lakin bu irtibat yardımıyla kendisine bu yeteneğin bahşedilmiş olduğunu öğrenir.

“DİNDAR DEĞİL, SPİRİTÜELİM”

Belirli halklar tarafınca kültürel ve hatta dinî sayılan uygulamaların uzman ve yerli olmayan ellerde, büsbütün bağlamının dışına çıkarılarak değiştirilmesi, melezlenmesi, içinin kısmen boşaltılması ve metalaştırılması önemli bir sorun. Artık ruh dünyasından aktarılan müzikleri duyabilecek yerli şamanlar yok denecek kadar az sayıda. Maalesef ki kapitalist ve global tertip gereği, spiritüel inzivalardan kişi başı kazanılacak 2-3 bin dolar uğruna ruh dünyasından gerçek şamanlara aktarılan müzikler yok oluyor. Emsal biçimde Hindistan’ın kutsal kitaplarında geçen, aslında toplumun yalnızca belli bir toplumsal kısmının okumasına müsaade verilen ve üniversal tertibi koruduğuna inanılan Vedik mantraların kimileri, pek bir alakası olmadığı biçimde global yoga derslerinde büsbütün yanlış bir biçimde öğretiliyor ve aktarılıyor. Son birkaç yıldır spiritüel melezlemeye kurban giden Mevlevi Sema, artık Yeni Çağ yorumuyla “Sufi dans” olarak tanıtılıyor. İnancın metalaştırılması kelam konusu olduğunda İbrahimî ortodoks dinlere sert tenkitlerde bulunan ve ayawaskaya, yogaya, Mevleviliğe değer veren spiritüel kısımlar ise maalesef mevzunun bu tarafını pek tartışmıyor.

Gülnihal Özdener